داستان غمبار مرکبات

ابوذر باقر سلیمی کارشناس ارشد تهیه کنندگی تلویزیون

با داستان غم باری که این روزها کشاورزی شمال با آن دست و پنجه نرم می کند دور نیست در آینده « مرکبات » همنشین « چای » گردد و  کشاورزان باغات را به حال خود رها کنند و یا تغییر کاربری باغات مرکبات با شتاب بیشتری را ادامه دهند.

قیمت هایی که برای پرتقال ، نارنگی و... در بازار میوه و تره بار ( میدان بار ) شهر گفته می شود بیشتر کشاورز را به ادامه ندادن مسیر کشاورزی راغب می نماید تا انگیزه مضاعفی گردد برای سال زارعی بعد.

فی المثل یک کیلو نارنگی در یک سبد 10 کیلویی ، 600 تومان  قیمت گذاری می شود در حالی که کشاورز قیمتی بالغ بر 800 تومان آن را برای خرید سبد هزینه می نماید و مابقی آن مبلغ ؛ گزاف نیست گفته شود هزینه کاشت ، داشت و برداشت میوه از باغات می گردد و  دیگر مبلغی برای گذران زندگی نمی ماند.

حال اگر گشتی در بازار میوه بزنیم خبرگزاری ها از قیمت 2500 تا 3000 تومانی هر تهرانی برای خرید فقط یک کیلو پرتقال می دهند و از این مبلغ تنها حدود یک پنجم آن به کشاورز و مابقی نصیب حق العمل کاری ، حمل ونقل و واسطه گری می شود.

می توان این گونه نتیجه گرفت که در این میان هم " تولید کننده " و هم  "مصرف کننده " بازنده اصلی این داستان هستند. تولید کننده ارزان محصول خود را می فروشد و خریدار با 5 برابر قیمت فروش تولید کننده ان را خریداری می کند و در این چرخه فعلی نه تولید کننده  و به تبع مصرف کننده راضی به خانه نمی روند.

 اما چاره کار کجاست ؟ آیا باید فقط دست روی دست گذاشت و نظاره کرد تا  تولید مرکبات هم دچار افت محسوس شود و کشور وارد بحران تولید مرکبات شود ، آن گاه برای آن راه کاری را جستجو نمود  ؟ و یا به مانند دیگر کارهای ما ایرانیان به جای حل مسئله ، سراغ پاک کردن صورت مسئله می رویم و برای بهینه شدن قیمت  مرکبات برای تولیدکننده و مصرف کننده ؛ مرکبات از کشورهای دیگر جهان وارد می شود و به جای این که خود را متعهد بدانیم که باید مشکل کشاورز خودی را حل کنیم ، با واردات بی رویه مشکل کشاورزهای دیگر کشورها را حل می کنیم.

در پاسخ باید دو مورد را باید مد نظر داشت: اولاً این که چرا قیمت مرکبات وارداتی ارزان است و ثانیاً چرا قیمت مرکبات تولیدی خودمان در کشور بالا است؟!!

هرچند برخی خبرگزاری ها  خبرهایی از ارزانی پرتقال و... نسبت به سال قبل  منتشر می کنند و دلیل آن را فراوانی محصول می دانند اما باید پذیرفت باز در قیاس با نوع خارجی آن تولیدات ما گران تر است. دلایل گرانی را کارشناسان گرانی کود و سموم شیمایی و عدم پرداخت سهم تولید از قانون هدفمند کردن یارانه ها ، نگهداری باغات به روش سنتی  و... می دانند .

می توان برای هر یک از دلایل بالا راه حلی اقامه نمود اما آن چه در این میان مهم است نقش دولت است که به درستی ایفا نمی شود. عدم توجه به بخش کشاورزی در سیاستهای کلان و عدم پرداخت یارانه از اصلی ترین وظایفی است که دولت خود را باید در این امر سهیم بداند.

دولت زمانی در این داستان ورود پیدا می کند که اگر قیمت محصولات کشاورزی در  یک دوره ی زمانی بالا رفت با عرضه آن تحت عنوان " تنظیم بازار" در صدد کنترل قیمت آن برآید اما دولت برای زمانی که وضعیت برای تولید کننده مقرون به صرفه نیست هیچ گونه واکنش و ورودی ندارد.

حال که قیمت فعلی صرفه اقتصادی چندانی برای کشاورز ندارد پس علاج کار و تنها راه آیا در گران نمودن محصول است؟!! مطمئناً جواب منفی است . اگر قیمت بالاتر برود تفاوت ناشی از افزایش قیمت اگرچه از جیب مصرف کننده می رود اما به جیب تولید کننده ـ کشاورز ـ نخواهد رفت و عوامل دیگر آن چنان بر سر کشاورز هزینه های سرباری ایجاد خواهند نمود که کشاورز مبلغی بیشتر از افزایش قیمت را باید از جیب بپردازد.

 تنها راه حل پایین آوردن قیمت تولید است و آن هم  بجز با همکاری دولت امکان پذیر نخواهد بود که اگر این چینن نشود در آینده ی نزدیک فقط باید اخبار تاسف باری را بشنویم که تولید امسال نسبت به سال گذشته به میزان محسوسی کاهش داشته است و در نهایت تراژدی ای که دوست نداریم رقم خواهد خورد .